سوءتغذیه در بیماران مبتلا به سرطان پدیده شایعی است که اغلب در مسیر درمان و پیگیری بیماری کمتر مورد توجه قرار می گیرد. افزایش شیوع انواع سرطان در دهه های اخیر و از طرفی پیشرفت دانش پزشکی در جهت افزایش بقا و حفظ سلامتی و پویایی در جامعه، ایجاب می کند که عوارض ناشی از سرطان و درمان آن را در مبتلایان به حداقل رسانده و با شناسایی و انجام مداخلات به موقع، کیفیت زندگی بهتری برای بیماران فراهم آورد.

مطالعات نشان می دهند که بین 80-20% از بیماران سرطانی در طول بیماریشان به سوء تغذیه مبتلا می شوند و حدود20 % این بیماران به دلیل عوارض ناشی از سوء تغذیه جان خود را از دست می دهند.   

به طور معمول تغییر در متابولیسم بدن به واسطه رشد تومور و عوارض جانبی درمان های سرطان، وضعیت تغذیه ای بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد. عواملی نظیر کاهش اشتها، تغییر حس چشایی، اختلال در هضم و جذب مواد غذایی، مقاومت به انسولین، عدم تحمل گلوکز، افزایش لیپولیز و پروتئولیز در ابتلا به سوءتغذیه موثر هستند.

 سوء تغذیه در بیماران سرطانی ابتدا با کاهش توده چربی سپس کاهش توده عضلانی و در مراحل پیشرفته به شکل کاشکسی بروز می نماید.

کاشکسی چیست؟

کاهش وزن بیش از 5% در طول 6 ماه یا

 BMI کمتر از 20 به همراه کاهش وزن بیش از 2 % یا

  سارکوپنی (کاهش توده عضلانی) به همراه کاهش وزن بیش از 2 %

سندرم انورکسیا-کاشکسی نوعی از سوء تغذیه به شمار می رود که طی آن به دلیل بی اشتهایی، سیری زودرس و کم شدن حس چشایی و بویایی، کالری دریافتی بیمار به شدت کاهش پیدا می کند. میزان کاهش وزن در این بیماران بسته به نوع سرطان متفاوت است. بیشترین کاهش وزن در تومورهای پانکراس، معده، مری، سر و گردن گزارش شده است. پروتئولیز سلول های ماهیچه ای حتی قبل از بروز کاهش وزن قابل شناسایی می باشد.

تغییرات مرتبط با کاشکسی  ناشی از رشد تومور در بیماران سرطانی 

  • بی اشتهایی :

بی اشتهایی در  55-13% از بیماران سرطانی گزارش شده است. تغییرات در هورمون هایی نظیر لپتین، نوروپپتیدY، اینترلوکین-1، اینترلوکین-6، فاکتور نکروز تومور و نوروترانسمیترهایی نظیر سروتونین و دوپامین اختلالاتی را در دریافت مواد غذایی ایجاد می نماید و فرد دچار بی اشتهایی می شود.

  • پاسخ های التهابی

 با پیشرفت سرطان، فعالیت سیتوکین های التهابی، تولید پروتئین فاز التهاب مانند CRP و فیبرینوژن افزایش می یابد همچنین عدم تعادل در سنتز سیتوکین های التهابی و ضد التهابی علاوه برکاهش اشتها با تغییر مسیرهای متابولیکی در ماهیچه های اسکلتی، سنتز پروتئین را کاهش و تجزیه آن را افزایش می دهد به همین دلیل تحلیل عضلات در بیماران کاشکسی بسیار دیده می شود.

  • تغییرات متابولیکی 

افزایش متابولیسم در بیماران مبتلا به سوءتغذیه ارتباط مستقیمی با تعادل منفی انرژی در این بیماران دارد. میزان تغییر متابولیسم پایه در بیماران سرطانی وابسته به نوع تومور متفاوت است به عنوان مثال در سرطان معده و کولورکتال میزان متابولیسم پایه نرمال است در حالیکه در سرطان پانکراس و ریه این میزان افزایش می یابد.

اختلالات متابولیکی ناشی از رشد تومور در بیماران سرطانی شامل افزایش اکسیداسیون گلوکز، افزایش لیپولیز، مقاومت به انسولین، عدم تحمل گلوکز، افزایش گلوکونئوژنز و افزایش گلیکوژنولیز می باشد. علاوه بر این تولید عوامل رونویسی نظیر HF-1 تولید لاکتات را افزایش می دهد که این لاکتات اضافی وارد سیکل کوری در کبد شده به گلوکز تبدیل می شود و مصرف ATP را افزایش می دهد.

Lipid Mobilizing Factor (LMF)  تولید شده توسط تومورهای سرطانی با تاثیر بر بافت چربی، تری گلیسیرید را به اسید های چرب آزاد و گلیسرول تبدیل می نماید و عواملی نظیر IL-1، IL-6، TNF-α وTNF-γ فرآیند لیپولیز را تحریک می نمایند.

مشکلات تغذیه ای ناشی از روش های درمانی سرطان

  • جراحی

اصلاح کمبودهای تغذیه ای قبل از جراحی در بهبود روند درمان نقش موثری دارد. مشکلات تغذیه ای ناشی از جراحی رابطه مستقیمی با نوع سرطان دارد. مداخلات جراحی بر روی قسمت های مختلف دستگاه گوارش وضعیت تغذیه ای بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد، به عنوان مثال 75 % از بیماران پس از جراحی مری سندروم دامپینگ، 90-80 % سیری زودرس را تجربه می کنند. 42%  بیماران حتی 3 تا 5 سال پس از عمل لارنژکتومی ( برداشت حنجره ) از علائمی نظیر اختلال در بلع و کاهش ترشح غدد بزاقی رنج می برند. کاهش ترشح آنزیم های گوارشی در50 % از بیمارانی که تحت عمل برداشت دئودنوم و یا پانکراس قرار گرفته اند، عامل اصلی سوء جذب درشت مغذی ها و ویتامین های محلول در چربی می باشد.

  • شیمی درمانی

شیمی درمانی در 84- 45 % بیماران با عوارضی نظیر تهوع، استفراغ، کاهش حس چشایی و بویایی، خشکی دهان ، التهاب مری، کاهش اشتها، اسهال، یبوست و اختلالات متابولیکی نظیر افزایش قند خون و افزایش کلسیم خون همراه است که دریافت، هضم و جذب مواد غذایی را تحت تاثیر قرار می دهد.

  • رادیوتراپی

عوارض جانبی رادیوتراپی به محل رادیوتراپی، دوز اشعه و مدت درمان با اشعه بستگی دارد به طور معمول90% بیمارانی که در ناحیه سر، گردن، حنجره و شکم مورد رادیوتراپی قرار می گیرند، علائمی نظیر خشکی دهان، التهاب موکوس، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، بلع دردناک، التهاب مری، زخم حنجره، سوءجذب مواد غذایی، کاهش وزن و سوتغذیه را تجربه می نمایند.

  • ایمونوتراپی

در دهه های اخیر، ایمونوتراپی به عنوان یک بخش مهم در درمان تعدادی از سرطان ها تبدیل شده است که با تحریک سیستم ایمنی عمل می نماید. در این روش درمانی از آنتی بادی های مونوکلونال، سیتوکین تراپی و .... برای مهار گیرنده های سلول های سرطانی و تخریب آن ها استفاده می شود که با عوارضی نظیر تب، تهوع، استفراغ، اسهال و کاهش وزن همراه است که تاثیر قابل توجهی بر وضعیت تغذیه ای بیمار دارد.

 

استراتژی های تغذیه ای در عوارض ناشی از درمان های سرطان

اولین قدم برای مداخلات تغذیه ای در کاشکسی ناشی از سرطان، انتخاب نوع تغذیه است. به نظر می رسد تغذیه از راه دهان بهترین انتخاب باشد. بیماران برای بازتوانی بهتر و متوقف کردن کاهش وزن و عوارض آن باید در فاز آنابولیک قرار گیرند. بنابراین نیاز به انرژی و پروتئین در این بیماران افزایش می یابد. متوسط کمبود کالری در بیماران مبتلا به کاشکسی در حدود  kcal/day 400-250 می باشد و همان طور که اشاره شد از آن جایی که اغلب این بیماران از درجاتی از بی اشتهایی و تغییر الگوی غذایی برخوردارند، بیمار باید وعده های غذایی کم حجم با دانسیته کالری بالا در دفعات مکرر مصرف نماید و بهره مندی از مکمل های با دانسیته کالری و پروتئین بالا به جهت حفظ وزن و جلوگیری از کاهش وزن پیش رونده اهمیت دارد. در حقیقت در مطالعات اخیر به دریافت فرمولا با دانسیته کالری kcal/ml 1/5 و بالاتر توصیه می شود. محصولات بر پایه شیر بهتر توسط بیماران تحمل می شوند. در جدول زیر به طور خلاصه به برخی از مداخلات تغذیه ای در عوارض ناشی از درمان های سرطان اشاره شده است :

 

عوارض رایج ناشی از درمان های سرطان

مداخلات تغذیه ای

بی اشتهایی

 افزایش تعداد وعده های غذایی

 دریافت وعده های غذایی کم حجم با پروتئین و دانسیته کالری بالا

 

اختلال در بلع

 شروع زود هنگام تغذیه با لوله

 استفاده از محلول های تغذیه ای مناسب

 

سندروم دامپینگ

 اجتناب از دریافت مایعات حاوی قند های ساده و الکل

 دریافت وعده های غذایی حاوی کربوهیدرات پیچیده و پروتئین

 استفاده از فیبرهایی نظیر پکتین و گوارگام

تهوع و استفراغ

 اجتناب از مصرف غذاهای خیلی داغ، شیرین، تند و پر ادویه

 افزایش تعداد وعده های غذایی با حجم کم

اسهال

 پرهیز از مصرف نوشیدنی های حاوی الکل وکافئین

 افزایش مصرف مایعات و مکمل های حاوی پروبیوتیک

 

 

References:

 Anju Gangadharan et al, Protein calorie malnutrition, nutritional intervention and personalized cancer 1care, Oncotarget. 2017 Apr 4; 8(14): 24009–24030

 Mislang AR et al, Nutritional management of older adults with gastrointestinal cancers: An International Society of Geriatric Oncology (SIOG) review paper, J Geriatr Oncol. 2018 Jan 22. pii: S1879-4068(18)30014-6. doi: 10.1016/j.jgo.2018.01.003

نویسنده : مریم نوروزی/مشاور تغذیه

 


معامله ای مطمئن با اعضای ویژه و دارای نشان! اطلاعات بیشتر

زمینه فعالیت شرکت پخش مکمل کارن

اطلاعات تماس شرکت پخش مکمل کارن

آدرس : دفتر مرکزی: ایران-تهران-تهران-منطقه 3-جردن - خیابان ناهید غربی - پلاک 3 - طبقه دوم
کارخانه: ایران-یزد-یزد-شهر صنعتی - بلوار اقاقیا - فاز دوم - برج آبی رنگ

تلفن : 021-26204283~7, 035-37272954, 021-22036396

فکس : 021-22036394~5

وب سایت : www.karenpharma.com


جستجو

 

مقالات